Methadone là gì?
Về bản chất Methadone là chất dạng thuốc phiện (CDTP) tổng hợp, tác dụng dược lý tương tự như các loại thuốc gây nghiện khác, nhưng không gây nhiễm độc hệ thần kinh trung ương và tổn thương não ở liều điều trị.
Methadone dùng qua đường uống, giá thành rẻ, có kiểm soát và có sự giám sát của nhân viên y tế, độ dung nạp ổn định nên ít tăng liều, thời gian bán huỷ kéo dài đến 24 giờ và tồn tại trong não lâu hơn các CDTP khác nên chỉ cần sử dụng 1 lần trong 1 ngày là đủ và không còn hiện tượng vật vã do thiếu thuốc như heroin. Tác dụng của thuốc khá nhanh sau khi uống, đạt hiệu quả cao nhất từ 2-6 giờ, không gây ra khoái cảm cực độ như heroin.
Các nhà khoa học ví Methadone như chiếc chìa khóa (chất dẫn truyền thần kinh) tra vào ổ khóa tương ứng (thụ cảm thể - tiếp nhận chất dẫn truyền thần kinh). Cơ chế hoạt động của methadone khá đặc biệt, là lấp đầy các thụ cảm thể khiến cho heroin không còn cơ hội gắn vào tế bào não để gây ra cảm giác phê sướng như trước, giúp người nghiện giảm hoặc mất cảm giác thèm nhớ heroin. Tuy nhiên, khi dùng methadone để điều trị CDTP người dùng nó vẫn phải lệ thuộc suốt đời. Nghiện ma túy là bệnh não mãn tính, vì vậy phải điều trị lâu dài, tuân thủ điều trị và có sự tư vấn hỗ trợ về tâm lý.
Methadone không gây khoái cảm hoặc khoái cảm rất nhẹ ở liều điều trị và không xuất hiện hội chứng cai, vã thuốc mãnh liệt như heroin. Khi điều trị methadone ở liều ổn định, nếu có thử dùng lại heroin thì bệnh nhân cũng không còn cảm giác phê, sướng như ban đầu, từ đó làm mất thói quen sử dụng heroin để đáp ứng cơn vã thuốc. Vì vậy methadone có thể giúp người nghiện CDTP giảm cảm giác thèm ma túy kể cả ma túy tổng hợp (thuốc lắc), giảm tần suất sử dụng, giảm tử vong do sốc thuốc và giảm lây nhiễm HIV, viêm gan B, C, giảm tội phạm, giúp người nghiện cân bằng trạng thái tinh thần, phục hồi chức năng tâm lý, ổn định cuộc sống, tái hòa nhập với gia đình, cộng đồng và có cơ hội tìm việc làm.
Methadone là một loại ma túy hợp pháp, được dùng để điều trị thay thế cho những người nghiện CDTP hay ma túy bất hợp pháp. Thời gian điều trị càng lâu thì càng tốt, để cho các tổn thương não do tác động của heroin dần dần hồi phục và để giảm nguy cơ tái sử dụng ma túy bất hợp pháp. Tuy nhiên, sau một thời gian tuân thủ điều trị, có sự tư vấn hỗ trợ, lập kế hoạch thời gian giảm liều của cơ sở điều trị, hỗ trợ tâm lý tốt của người nhà, bệnh nhân có thể dần giảm liều, tiến tới ngừng sử dụng methadone. Methadone là thuốc điều trị thay thế các chất dạng thuốc phiện, không phải là một loại thuốc cai nghiện ma túy như nhiều người lầm tưởng.
Những lợi ích của Methadone:
Một nghiên cứu kéo dài 6 năm của Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương về Liệu pháp Methadone kết hợp với tư vấn và liệu pháp tâm lý ở 51 đối tượng nghiện CDTP cho thấy:
- Giảm rõ rệt hành vi sử dụng chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp: Tỷ lệ người dùng ma túy từ 100% giảm xuống 18% sau 6 tháng, giảm xuống 9% sau 2 năm điều trị.
- Giảm đáng kể số người sử dụng qua đường tiêm chích: Từ 35% khi bắt đầu nghiên cứu giảm xuống còn 3,2% sau 1 tháng. Không còn tiêm chích sau 18 tháng. Không có nhiễm HIV trong quá trình nghiên cứu.
- Giảm rõ rệt các hành vi lấy tiền, bán đồ đạc, de dọa, cưỡng ép người thân trong gia đình: Tỷ lệ đối tượng sai phạm trên 25 ngày/tháng từ 70% trước điều trị giảm xuống còn 5,5% sau 1 tháng. Đến tháng thứ 5 chỉ còn 2,8% bệnh nhân có sai phạm dưới 20 ngày/tháng.
- Giảm các phạm pháp hình sự ngoài xã hội: Trước điều trị 13 đối tượng có tiền án tiền sự vì hành vi trộm cắp, buôn bán ma túy. Trong suốt quá trình nghiên cứu, chỉ 1 đối tượng bị bắt sau 2 tháng điều trị do buôn bán ma túy.
- Làm giảm rất nhiều số tiền chi cho ma túy bất hợp pháp: Trước nghiên cứu, các đối tượng chi trung bình 300.000 đồng/ngày, sau 2 tháng điều trị, chỉ còn hơn 3% đối tượng mua ma túy với số tiền bằng 10% trước đó và 23% mua với số tiền bằng 1% trước điều trị.
Thực tế tại các quốc gia và một số tỉnh/thành phố trong cả nước triển khai chương trình đã tổng kết: Bệnh nhân tham gia chương trình điều trị methadone đã cải thiện rõ rệt về tâm lý, sức khỏe, nhận thức, giảm gánh nặng, trở lại là người có ích cho gia đình. Góp phần cải thiện, ổn định an ninh trật tự xã hội và giảm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy.